🕉 మహా మృత్యుంజయ మంత్రం
ॐ త్ర్యంబకం యజామహే
సుగంధిం పుష్టివర్ధనం ।
ఉర్వారుకమివ బంధనాన్
మృత్యోర్మోక్షీయ మామృతాత్ ॥
🔱 మహా మృత్యుంజయ మంత్రం – ఆరంభం (Origin)
ఈ శక్తివంతమైన మంత్రం ఋగ్వేదం – మండలం 7, సూక్తం 59 లో ప్రస్తావించబడింది.
దీనిని రుద్ర మంత్రం, మృత్యుంజయ మంత్రం, త్ర్యంబక మంత్రం అని కూడా పిలుస్తారు.
పురాణాల ప్రకారం:
• ఈ మంత్రాన్ని భగవాన్ శివుడు అసురుల గురువు శుక్రాచార్యుడికి ఉపదేశించాడు.
• శుక్రాచార్యుడు 20 సంవత్సరాలు చెట్టు మీద తలకిందులుగా ధ్యానం చేస్తూ, క్రింద వెలిగించిన అగ్నిపై నుండి వచ్చే పొగను భరించి తీవ్రమైన తపస్సు చేశాడు.
• ఈ మంత్రాన్ని ప్రపంచంలోని ఆరోగ్యం, రక్షణ, శాంతి కోసం దేవతలు ప్రసాదించారు.
🔱 మహా మృత్యుంజయ మంత్రం – పదే పదం అర్థం
ఓం (OM)
ఋగ్వేదం లో ప్రత్యక్షంగా “ఓం” రాయకపోయినా, ప్రతి మంత్రం ఓం తోనే ప్రారంభం అవ్వాలి.
ఓం విశ్వ నాదం, శివ తత్త్వాన్ని సూచిస్తుంది.
త్ర్యంబకం (TRYAMBAKKAM)
త్ర్య = మూడు
అంబకం = కళ్ళు
ఇది భగవాన్ శివుడి మూడు కళ్ళను సూచిస్తుంది.
• మూడు కళ్ళు = సూర్యుడు, చంద్రుడు, అగ్ని
• మూడు శక్తులు = బ్రహ్మ (సృష్టి), విష్ణు (స్థితి), శివ (లయ)
• మూడు దేవీలు = సరస్వతి, లక్ష్మీ, గౌరి
అర్థం:
సర్వజ్ఞుడు, సర్వవ్యాపి, సర్వశక్తిమంతుడు అయిన శివుడిని ధ్యానిస్తున్నాము.
యజామహే (YAJĀMAHE)
అర్థం:
మేము నీ మహిమను స్తుతిస్తున్నాము, నీకు నమస్కరిస్తున్నాము.
సుగంధిమ్ (SUGANDHIM)
సుగంధి = సువాసన, పవిత్రత
శివుడి జ్ఞానం, శక్తి, శాంతి సువాసనలా ప్రపంచాన్ని విశాలంగా వ్యాపిస్తాయి.
• దైవజ్ఞానం
• పవిత్రత
• నిగ్రహం, శాంతి
పుష్టి-వర్ధనం (PUṢṬI-VARDHANAM)
శివుడు పోషకుడిగా, రక్షణకర్తగా నిలుస్తాడు.
ఆయన్నే పూషణ్ అని కూడా పిలుస్తారు — ప్రపంచానికి జీవశక్తి అందించే సూర్యుని రూపం.
జీవితం అందించే మూడు శక్తులు:
• సూర్యుడు (జీవశక్తి)
• ఆత్మజ్యోతి (జ్ఞానం)
• రక్షణ (పరమపిత)
ఉర్వారుకమివ (URVĀRUKAMIVA)
ఉర్వా = పెద్ద / బలమైన
అరుక = వ్యాధి
అర్థం:
అత్యంత ప్రమాదకరమైన వ్యాధులు, కష్టం, బాధలు.
ఇంకో అర్థం:
పండిన దోసకాయ తీగ నుండి సహజంగా విడిపోవడం వలె,
మన బంధనాలు – కర్మ, రోగాలు, దుఃఖాలు – సహజంగా తొలగిపోవాలని ప్రార్థన.
బంధనాత్ (BANDHANĀT)
అర్థం:
బంధనాల నుండి విముక్తి — శరీర, మనసు, కర్మ, ఆధ్యాత్మిక బంధనలు.
మృత్యోర్ ముక్షీయ (MṚTYOR MUKṢĪYA)
అర్థం:
మరణభయం, అకస్మాత్ అపాయం, బాధ నుండి రక్షించండి.
• అకాల మరణం నుండి రక్షణ
• భయాలు తగ్గడం
• కర్మ బంధాల నుండి విముక్తి
మా-అమృతాత్ (MĀMRITĀT)
అర్థం:
అమృతత్వం, ఆరోగ్యం, దీర్ఘాయుష్షు, శాంతి, మోక్షం ప్రసాదించండి.
మేము కోరుతున్నవి:
• ఆరోగ్యం
• దీర్ఘాయుష్షు
• శాంతి
• ఆధ్యాత్మిక వెలుగు
• పునర్జన్మ చక్రం నుండి విముక్తి
✨ మంత్రం మొత్తం సారాంశం (Complete Meaning)
“మూడు కళ్ళ శివుడిని మేము ధ్యానిస్తున్నాము.
ఆయన దివ్యసువాసనలా ఆరోగ్యం, శక్తి, శాంతిని ప్రసాదిస్తాడు.
ప్రాణాపాయం, రోగాలు, బాధలు, మరణభయం నుండి మమ్మల్ని విముక్తి చేయాలి.
పండిన దోసకాయ తీగ నుండి సహజంగా విడిపోయినట్లు,
మా బంధనాలు తొలగిపోయి అమృతత్వమార్గం వైపు నడిపించాలి.”